Contoh Beberapa Carpon
Berikut ini adalah contoh beberapa carpon yang akan saya berikan dalam artikel kali ini semoga bermanfaat
Sasak Cisamun
Ku Mariam Arianto
"Hayu lain rek bareng ka Cisamun. Sakeudeung deui sakola bubaran. Lamun ayeuna urang indit, bisa ngopi heula." Sora Ending ngagorowok, bari terus ngahirupkeun motorna.
"Dagoan siah kehed, aing, keur nukeurkeun heula duit," sora Udin teu eleh tarik. Sok manehna mikeun pamulangan ka panumpangna, dius ngudag Ending. Tilu motor ojeg sejen ngebut nyusul.
Ngaliwatan dua tilu pengkolan, geus tepi ka sasak Cisamun.
"Kopina Bi," ceuk Ending bari samutut ku bala-bala, gek diuk dina bangku awi, gigireun Udin. Sakiceup Bi Dedeh geus ngasongkeun kopi panas sabekong.
"Roko sabatang." ceuk Udin bari celenun kana combro. Wel wel dihuapkeun. Ngan ukur jadi tilu huap. Leguk, leguk didorong ku cikopi. Puguh we diburakeun deui, da puguh nyuruput cikopi panas.
"Bedul, panas geuning."
"Tadi silaing narik ti mana, urang ngadagoan meni kesel. Rek narik kagok geus jangji ka Neng Titing menta dijemput ka sakola." Ending nanya ka Udin bari paromanna mah angger nuju ka na motorna nu keur dieusian bengsin, di bengkel gigireun warung.
"Ka Padarame. Ngan balikna kapegat hujan, meni ngagebret. Ngiuhan heula di warung Mang Soma. Kalah jebol ku roko jeung kopi. Boro-boro meunang panumpang balikna mah, kalahka rugi bengsin." ceuk Udin bangun susah. Soalna engke sore tukang kiridit poean nagih. Sedengkeun narik teu beubeunangan.
"Heueh maneh mah hayang kapuji atuda, ngiuhan di warung Mang Soma soteh. Nyaho sok jebol teh. Pedah eta nu ngaladanganana si cureuleuk nyi Tatih nya. Sora Ahon ti tukang, bari gek diuk gigireun Udin.
"Ih lain kitu Hon, uing mah mere maweh, itung-itung mahugi lah. Saha nu nyaho, manehna kapincut ku uing." ceuk Udin bari menta bengsin saliter ka bengkel sabeulah... Poho we kana kasusah mah.
"Terus indung si Dede rek di kamanakeun? Dibejakeun siah, maneh mahugi ka anak Mang Soma." ceuk Ahon bari suruput-suruput nginum kopi panas.
"Pek wae bejakeun ari wani mah ngomong ka indung si Dede. Maneh tega kitu, lamun uing diseblok ku cipanas ku indung si Dede? Moal pan? Huahaha" Udin asa meunang. Da puguh geus aya jangji di antara maranehna moal ngucah-ngaceh rusiah nu bakal pinapsueun nu di imah. Enya pamajikan maranehna nu garalakna. Ger seuri ting arakey.
"Angger karitu gawe. Dosa barudak, omat. Rek marahugi mah ka Ibi we atuh. Ulah baralanja ka Ki Soma. Cikopi, lekoh di dieu. Bala-bala, moal aya nu ngelehkeun bungbu Ibi mah, nya jang Udin." Bi Dedeh nu boga warung nembrong bari ngaladangan nu sejen.
Sasak Cisamun nyambungkeun jalan gede jeung jalan perkebunan. Warung Bi Dedeh, nampeu ka jalan gede, pas di pengkolan. Jadi warung Bi Dedeh katelah we Warung Cisamun. Nyengceling, jauh ka ditu ka dieu. Tapi, pikabetaheun.
Satungtung deuleu kebon enteh hejo ngemploh. Pasir tingpucunghul ti kajauhan. Diriung ku Gunung Limbung warna paul. Ti kajauhan ngabring tukang metik enteh, baralik rek ngilo beubeunangan metik di elos, teu jauh ti warung Bi Dedeh. Hasilna, jarajan di warung Bi Dedeh.
Nu nambah haneuteun, di hareupeun warung dipake mangkal tukang ojeg. Salian ti ngadon ngaropi, atawa ngagosip, nu pentingna barudak SMP ti Cisarua naek ojegna nya di dieu.
Aya nu langganan, aya nu naek biasa. Barudak sakola geus warawuh deui jeung langganan masing-masing. Cluk-clak, durutdut biur baralik ka lembur masing-masing, lamun geus bubar sakola.
Warung Bi Dedeh oge jadi beken. Keur di gigireun warung, aya bengkel, aya kios hp, ngajual pulsa pangpangna mah. Salian ti warung kios duanana bogana Bi Dedeh. Sarerea geus apal deui ka Bi Dedeh nu kreatif.
Sagala rupa bisa dijadikeun duit. Lauk emas di balong diduitkeun. Cau turuyan ti kebon diduitkeun. Teu kaliwat, sayuran ti kebon oge jadi duit. Turutaneun ketang kituna mah.
Bi Dedeh, dedeganana bayuhyuh, kulit sawo mateng, someah, resep heureuy. Jeung kajojona teh deui pasakan manehna mah moal aya nu ngelehkeun ngeunahna. Warung tonggoh, sarua dagang comro, tapi combro Bi Dedeh leuwih gurih cenah. Warung lebah sarua dagang cikopi, tapi buatan Bi Dedeh beda cenah, leuwih lekoh. Behna mah kajojo we warungna teh. Pangpangna pisan mah paranti ngumpul tukang ojeg jeung supir treuk perkebunan. Keur mah deui, warung jeung imahna aya di jajalaneun pisan ka daerah perkebunan atawa jajalaneun ka pilemburan.
Hiji poe Udin kanyahoan ku Ahon teu ngojeg. Isukna, nya kitu deui suwung, teu dines. Bi Dedeh kaleungitan soteh, pedah Udin poe eta rek mayar hutang cikopi jeung roko.
"Kunaon cenah Hon Udin teh" Bari song Bi Dedeh ngasongkeun roko sabatang. Leungeunna angger namprak, maksudna ulah nganjuk deui. Ieu mah kudu mayar kontan. Kapaksa Ahon ngodok saku heula keur mayar roko. Rada era da masih keneh boga hutang urut kopi harita basa manehna keur kosong.
"Puguh can panggih Bi. Ditanyakeun ka Ujo, duka cenah. Padahal kuring jangji rek bareng ka Pameungpeuk."
"Rek naraon ka Pameungpeuk, sajauh-jauh. Miceun piduiteun. Kumaha barudak nu langganan baralikna ti sakola engke?" Bi Dedeh panasaran hayang terang kunaon Udin teu narik. Bisi we gering. Pangpangna Udin boga keneh hutang bengsin.
"Ah dasar we Si Udin. Pedah Nyi Tatih menta dipangmeulikeun hp anyar cenah."
"Hp anyar kumaha, teu ngarti Ibi mah" Bi Dedeh tambah panasaran. Dina pamikirna, kana hutang mumul mayar, gayana we rek meuli hp. Jeung teu pikalucueun deui, keur mahugi.
"Teuing atuh. Cenah rek meuli hp urut we. di Pameungpeun rada murah. Sugan engke kuring bisa neang, sieun gering."
"Enya teang ka ditu. Peupeuriheun Ibi moal bisa. Batan sakieu keur rariweuhna. Ngan omat nya pangnagihkeun urut bengsin." Ceuk Bi Dedeh bari song song ngasongkeun cikopi panas ka nu pesen. Leos ka tukang, ngajait seupan cau. Bru diwadahan kana baskom. Sok dipajangkeun di warung. Gup gap, hayang pada ngasaan seupan ceu, meungpeung panas. Kacipta didorong ku cikopi, moal teu ni'mat. Ngan ukur sakiceup, seupan cau ngan kari cangkangna.
Mani tukangeun warung Bi Dedeh. Aya nu manggulan kai, awi, bilik, hateup jeung kaperluan ngabangun sejenna. geus kitu mah ngan kadenge dak dik dukna nu keur ngadegkeun. Tara ieuh nitah tukang, Mang Dadang mah ari ngadegkeun teh. Sok ku sorangan paling dibantuan ku laden dua, kabeneran manehna keur cuti. Proyek di Bandung geus rengse. Bari nunggu panggilan ti Bosna, nya ngagedean rohangan di tukang. Meungpeung aya waktu cenah.
Keur Bi Dedeh mah nya atoh we, ari Mang Dadang nya di lembur teh. Sok we pikir geura, biasana manehna nu kudu ngurus ingon-ingon, balong, pepelakan, bari jeung di warung oge riweuh. Enya eta oge dibantuan si Nana, teu ngaleuleungit. Tapi naha Si Nana bisa nguruskeun lamun Si Bleki kabur, atawa kurang hade miarana. Meureun teu kumaha mah salakina ngambekna, da anjing kameumeutna. Harita ge, pedah ti perkebunan aya nu lapor cenah si Bleki rek ngegel budakna, pan jadi urusan jeung kaamanan tah. Nya saha deui nu nguruskeun salian ti Bi Dedeh.
Untung Bi Dedeh pertentang, ari can digegel mah atuh tong ieuh jadi perkara cenah. Nu antukna kapaksa si Bleki dirante.
Manehna oge sarua boga cocooan nu kudu diurus dihade-hade. Bedana teh si Bleki tuknag ngajaga imah, ari cocooan manehna mah pangedulan. Gawena ngan sare. Carang kulayaban kaluar, paling ngarengkol dina anggel butut di juru warung. Maturan manehna barang gawe. Lamun ngarasa lapar kakara uang eong, menta parab. Teu ieuh ngahesekeun.
Mana harita salakina aya di lembur teh asa katulung pisan. Salian ti ngagedean rohangan di tukang, bisa ngabantu soal sejen. Nyirib di balong aya nu mangnyiribkeun, ayeuna mah mun pareng aya nu butuh lauk emas rada loba. Keur kaperluan warung sakilo dua kilo mah Si Nana bisa ngadekluk nguseup.
Ngadago-dago beja ti Udin, malah Ahon oge lep les teu ngojeg geus sabaraha poe. Nu aneh teh Ending, Maman, Ubed oge suwung tara ngelol. Naha parindah mangkal kitu, pikir Bi Dedeh. Pedah Bi Dedeh sok nagih hutang maranehna. Ah, da lain ukur wawuh saliwat jeung maranehna teh. Geus aya taunna. Jeungna deui geus asa ka dulur ka maranehna teh. Masing enya sok ngaranjuk di warungna, da ari cai cai wae atawa cau sesa ngajual mah sok ngarasaan, teu kudu ieuh mayar. Haratis. Kudu amal apan ceuk haji Judin oge. Enya pangurus masigit di Perkebunan, ari keur hotbah Jumaahan. Dongeng si Nana, sok alewoh bari ditanggap lamun tas balik Jumaahan.
Sihoreng aya sababna geuning kunaon... teu ngelol geus aya samingguna.
"Jablai?" Nu bener, Ceu!" ceuk Edah, pamajikan Udin. Bari nyingraykeun buukna nu ngareumbay, nutupan beungeutna. Da puguh keur silih siaran jeung Atik pamajikan Ahon.
"Enya jablai. Cenah wangunan tukang oge dilegaan, nambahan kamar meureun. Terus Bi Ehm jadi si mamihna cenah." Ceuk Atik teu wasa nyebat ngaran nu boga warung di Cisamun.
"Euceu ceuk saha." Angger Edah can percaya, warung tempat mangkal salakina dipake teu eucreug. Ulon-ulon, mangkal ngojeg, ngadago muatan, ari pek? Nyel we pinapsueun. Kabeneran Bi Erum pamajikan Ending balik ti pancuran ngaliwat. Da teu sirikna dibetot atuh sina ngilu ngariung di golodog. Manehna ge reuwaseun, kumaonam bisi aya nanaon. Daradad Edah nerangkeun ka Bi Erum, cenah Atik ngadenge obrolan Udin jeung Ahon di tepas, manehna rek nyodorkeun ci enteh, ngareungeu nu saleuseurian reg eureun. Hanjakal nu kareungeu ngan ukur Jablai, rohangan tukang dijieun kamar, katingal sok dipapangku. Jeung hp hp kitu..
"Kutaaan. Astagfirulloh haladzim. Paingan atuh bapana si nyai, si kasebelan teh, betah ari nangkring di warung Cisamun teh. Lain antepeun ieu mah. Kudu dilaporkeun ka Haji Judin. Ceuk Bi Erum bari rigidig ngangkat ember di eusi seuseuhan.
"Sabaar, sabaar Bi." Bi Erum diandeg heula ku Edah. Terus tingharewos. Bi Erum jeung Atik unggeuk unggeukan, siga nu enya ngarti, kana siasat. Hate Edah geus buleud, oge Atik jeung Bi Erum, satuju rek nyieun tindakan nu matak reuwas nu boga warung. Oge pangajaran keur para lalaki nu sok iseng "jarajan diluar, sangkilang di imah oge wareg" "Rasakeun pamales aing" meureun kitu gereget hate nu keur panas.
Wanci asar, di warung Cisamun karasa sepi. Panon poe ampir surup. Geus karasa tiris, kajeun teu nyecep. Kagiatan di pilemburan, angger teu robah. Barudak nu keur ngadu kaleci, moal eureun lamun teu dibuburak ku indungna geus waktuna ngaji di masigit.
Waktuna diajar ngaji geus maneuh, sanggeus solat asar. Jang Memed guru ngaji geus sila bari nyanghareupan al qur'an, nungguan barudak nu rek dialajar ngaji. Sanggeus ngajar barudak, kakara barudak rumaja, narabas, geus teu ngejah deui. Diajar panjang pondokna. Saha nu geus hatam, kudu ngajar barudak, silih genti jeung Jang Memed.
Tukang ojeg keur ngaraso heula di tukang. Sanggeus salat asar tinggoledag. Paribasa ngalempengkeun cangkeng, padahal kerek nyegrek. Lamun teu kagareuwahkeun ku barudak nu rek diajar ngaji mah, sigana nyegrek nepika magrib. Lumayan kajeun sakerejep, geus cenghar deui. Nyadiakeun tanaga, keur narik. Malah kasorenakeun sok aya we panumpang. Nu dagang barang tea, atawa nu tarurun tina mobil umum, tos ti Cikajang atawa ti Garut, balanja keur eusi warung. Nya barudak ojeg anu sok nganteurkeun ka pilemburan. Nu rada anggang ti dinya.
Keur piduiteun mah ulah sok dilalaworakeun, barudak." Kitu tah papatah Bi Dedeh ka barudak tukang ojeg. Ku dua ku tilu, kauntunganana, barudak ojeg meunang ongkos, duitna dijajankeun deui kana roko jeung kopi. Nu untung, nya Bi Dedeh deui.
"Assalamualaikum" sora haji Judin geueuman. Untung ditambahan ku tilu sora. Bi Erum, Edah jeung Atik...
"Waalaikumussalaaam" sora mang Dadang ti jero warung, bari menerkeun sarungna. Taksiran geus rengse solat asar.
Bari pak pik pek mereskeun gelas kotor, mang Dadang ngahaturanan semah ka jero, atawa di tepas imah di tukang. Semah malah guk gek dina bangku awi golondongan paranti diuk nu ngadon ngopi di warung. Haji Judin nu tara tinggal ti sorban, lajeg lajeg bari panonna nguliyeng ka sakuriling warung jeung imah Mang Dadang, Mang Dadang sasadu menta dihampura, asa dosa geus lila tara milu jumaahan di masigit. Tapi aya sabab lantaranana, kaiket ku gawe. Arang langka balik ka lembur cenah. Tapi aya hiji hal nu rek ditepikeun ku manehna ka haji Judin nyaeta... can kebat nyarita, haji Judin geus miheulaan.
"Puguh akang ngahaja ka dieu teh aya perelu penting pisan keur jang Dadang sakulawarga. Oge keur dulur dulur urang di dieu. Meunang beja ti ibu-ibu, ibu Erum, Nyi Edah jeung Nyi Atik, tuh ayeuna oge bareng maturan ka dieu, bisi pajarkeun Akang akon-akon. Nya ibu ibu." Ceuk Haji Judin bari ngalieuk ka ibu-ibu nu siap rek nyerang Dadang.
"Jablaaai, Jablaaaai, na ka mana maneh teh atuh. Neangan beurit jauh jauh teuing. Na kurang parab di dieu teee. Jablaaai, Jablaaai." Bi Dedeh kokotetengan neangan si Jablai bari ngageroan kawas ka budak, di sela-sela kebon enteh. Ti kajauhan si Nana ngacung-ngacung si Jablai bari nyekel pundukna. Siga ucing mindahkeun anak-anakna ari tas ngajuru.
"Ieu Bu, si Jablai, keur ngahakan beurit di kebon enteh. Rek dimandian di balong." Bari gulawing si Nana muter awak si Jablai. Katingal ku Bi Dedeh ucing kameumeutna disiksa.
"Nanaaa, awas sia, moal dibere sarung engke lebaran. Ulah disiksa kitu, karunya" ceuk Bi Dedeh bari ngarawu si Jablai. Gancang si Jablai diusapan pundukna, di eyong kawas ka budak bangun deudeuh.
Barang ningali loba di warungna, buru-buru Bi Dedeh tuturubun ti kebon enteh, bari sasadu. Sugan teh teu loba semah cenah. Sok si Jablai digolerkeun dina anggel butut parantina, terus leungeunna nyolongkrong sasalaman.
Haji Judin kerung ka ibu ibu, nanya ti dituna mah. Atuh ibu ibu ngan ukur bisa silih pelong bari ting kelemes.
"Aeh hampura, Jang Dadang, rek asar heula. Keun we ibu ibu mah cenah rek ngondang nyi Dedeh ka pangajian pageto di Cikole."
"Aeh kaleresan, puguh abdi teh nembe bade ngawartosan kang haji, pandua sadayana alhamdulillah ayeuna mah tajug teh rada laluasa. Di ageungan, margi sok seueur anu liren di warung pun bojo ngadon ngiring solat." Bari ngajak haji Judin ka tukang, rek mintonkeun tajug, sakalian salat asar berjamaah jeung barudak ojeg nu keur ngaso di tajug. Nu tiluan, Bi Erum, Edah, Atik kalah silih tunjuk teu bisa ngajawab, basa ditanya Bi Edah iraha jeung di mana ondangan pangajian.
Basa tos jumaahan di tajug anyar, Udin, Ahon jeung Ending ngahaja ngaropi heula di warung Bi Dedeh. Geus biasa deui mangkal di dinya. Keur maranehna ngarasa heran, nu di imah ngajurung deui mangkal di warung Bi Dedeh. Nu harita, ngalarang ulah mangkal di dinya cenah sok hambur duit. Mending dahar atawa ngopi mah di imah, ngarah irit. Duit sesa bisa dipake kaperluan nu sejen. Tangtu we para bapa nurut, da jeung enyana, sok hambur ari dahar atawa ngopi di warung mah.
Ayeuna dijurung deui jajan di warung Bi Dedeh bari mangkal, alesanana cape kudu nyadiakeun dahar unggal usik cenah. Lieur sugan pamajikan teh ceuk Ending. Nu di imah mah nyengel we, bari angger pasualan henteu betus ka sasaha, da era.
Nyangka teu hade ka kulawarga Mang Dadang. Nyangka nambahan kamar keur nu teu aruni, padahal Mang Dadang keur ngagedean tajug, paranti nu marilu salat diperjalanan, atuh si Jablai ucing kameumeut Bi Dedeuh, lain "kukutan" saperti nu digosipkeun Ibu-ibu, pajar Bi Dedeh jadi "si mamih".
"Ah, hampura Bi Dedeh, uing nyangka teu puguh." Raong tiluan, basa maranehna panggih di pancuran haji Judin. Key saleuseurian nepika sareueul beuteung.
Basa Udin rek narik, bari ngahirupan motor ojegna, Ahon ngagorowok ti kajauhan da manehna oge sarua rek narik.
"Pageto jadi urang ka Pameungpeuk teh, Din. Cenah rek meuli hp anyar keur si Cureuleuk. Mun jadi ojeg rek disewa ka si Koko"
"Moal, teu jadi, sieun dileob ku indungna si Dede, huahaha" Dius Udin ka kulonkeun. Ojeg tingdurutdut, rabeng ka kaler, kidul wetan, kulon. Sasak Cisamun rame deui, saperti biasa. Si Jablai keur ngarengkol dina lahunan Bi Dedeh, bari diusapan. Si Bleki keur ngahanca parab nu diasongkeun ku Mang Dadang.
***
"Dagoan siah kehed, aing, keur nukeurkeun heula duit," sora Udin teu eleh tarik. Sok manehna mikeun pamulangan ka panumpangna, dius ngudag Ending. Tilu motor ojeg sejen ngebut nyusul.
Ngaliwatan dua tilu pengkolan, geus tepi ka sasak Cisamun.
"Kopina Bi," ceuk Ending bari samutut ku bala-bala, gek diuk dina bangku awi, gigireun Udin. Sakiceup Bi Dedeh geus ngasongkeun kopi panas sabekong.
"Roko sabatang." ceuk Udin bari celenun kana combro. Wel wel dihuapkeun. Ngan ukur jadi tilu huap. Leguk, leguk didorong ku cikopi. Puguh we diburakeun deui, da puguh nyuruput cikopi panas.
"Bedul, panas geuning."
"Tadi silaing narik ti mana, urang ngadagoan meni kesel. Rek narik kagok geus jangji ka Neng Titing menta dijemput ka sakola." Ending nanya ka Udin bari paromanna mah angger nuju ka na motorna nu keur dieusian bengsin, di bengkel gigireun warung.
"Ka Padarame. Ngan balikna kapegat hujan, meni ngagebret. Ngiuhan heula di warung Mang Soma. Kalah jebol ku roko jeung kopi. Boro-boro meunang panumpang balikna mah, kalahka rugi bengsin." ceuk Udin bangun susah. Soalna engke sore tukang kiridit poean nagih. Sedengkeun narik teu beubeunangan.
"Heueh maneh mah hayang kapuji atuda, ngiuhan di warung Mang Soma soteh. Nyaho sok jebol teh. Pedah eta nu ngaladanganana si cureuleuk nyi Tatih nya. Sora Ahon ti tukang, bari gek diuk gigireun Udin.
"Ih lain kitu Hon, uing mah mere maweh, itung-itung mahugi lah. Saha nu nyaho, manehna kapincut ku uing." ceuk Udin bari menta bengsin saliter ka bengkel sabeulah... Poho we kana kasusah mah.
"Terus indung si Dede rek di kamanakeun? Dibejakeun siah, maneh mahugi ka anak Mang Soma." ceuk Ahon bari suruput-suruput nginum kopi panas.
"Pek wae bejakeun ari wani mah ngomong ka indung si Dede. Maneh tega kitu, lamun uing diseblok ku cipanas ku indung si Dede? Moal pan? Huahaha" Udin asa meunang. Da puguh geus aya jangji di antara maranehna moal ngucah-ngaceh rusiah nu bakal pinapsueun nu di imah. Enya pamajikan maranehna nu garalakna. Ger seuri ting arakey.
"Angger karitu gawe. Dosa barudak, omat. Rek marahugi mah ka Ibi we atuh. Ulah baralanja ka Ki Soma. Cikopi, lekoh di dieu. Bala-bala, moal aya nu ngelehkeun bungbu Ibi mah, nya jang Udin." Bi Dedeh nu boga warung nembrong bari ngaladangan nu sejen.
Sasak Cisamun nyambungkeun jalan gede jeung jalan perkebunan. Warung Bi Dedeh, nampeu ka jalan gede, pas di pengkolan. Jadi warung Bi Dedeh katelah we Warung Cisamun. Nyengceling, jauh ka ditu ka dieu. Tapi, pikabetaheun.
Satungtung deuleu kebon enteh hejo ngemploh. Pasir tingpucunghul ti kajauhan. Diriung ku Gunung Limbung warna paul. Ti kajauhan ngabring tukang metik enteh, baralik rek ngilo beubeunangan metik di elos, teu jauh ti warung Bi Dedeh. Hasilna, jarajan di warung Bi Dedeh.
Nu nambah haneuteun, di hareupeun warung dipake mangkal tukang ojeg. Salian ti ngadon ngaropi, atawa ngagosip, nu pentingna barudak SMP ti Cisarua naek ojegna nya di dieu.
Aya nu langganan, aya nu naek biasa. Barudak sakola geus warawuh deui jeung langganan masing-masing. Cluk-clak, durutdut biur baralik ka lembur masing-masing, lamun geus bubar sakola.
Warung Bi Dedeh oge jadi beken. Keur di gigireun warung, aya bengkel, aya kios hp, ngajual pulsa pangpangna mah. Salian ti warung kios duanana bogana Bi Dedeh. Sarerea geus apal deui ka Bi Dedeh nu kreatif.
Sagala rupa bisa dijadikeun duit. Lauk emas di balong diduitkeun. Cau turuyan ti kebon diduitkeun. Teu kaliwat, sayuran ti kebon oge jadi duit. Turutaneun ketang kituna mah.
Bi Dedeh, dedeganana bayuhyuh, kulit sawo mateng, someah, resep heureuy. Jeung kajojona teh deui pasakan manehna mah moal aya nu ngelehkeun ngeunahna. Warung tonggoh, sarua dagang comro, tapi combro Bi Dedeh leuwih gurih cenah. Warung lebah sarua dagang cikopi, tapi buatan Bi Dedeh beda cenah, leuwih lekoh. Behna mah kajojo we warungna teh. Pangpangna pisan mah paranti ngumpul tukang ojeg jeung supir treuk perkebunan. Keur mah deui, warung jeung imahna aya di jajalaneun pisan ka daerah perkebunan atawa jajalaneun ka pilemburan.
Hiji poe Udin kanyahoan ku Ahon teu ngojeg. Isukna, nya kitu deui suwung, teu dines. Bi Dedeh kaleungitan soteh, pedah Udin poe eta rek mayar hutang cikopi jeung roko.
"Kunaon cenah Hon Udin teh" Bari song Bi Dedeh ngasongkeun roko sabatang. Leungeunna angger namprak, maksudna ulah nganjuk deui. Ieu mah kudu mayar kontan. Kapaksa Ahon ngodok saku heula keur mayar roko. Rada era da masih keneh boga hutang urut kopi harita basa manehna keur kosong.
"Puguh can panggih Bi. Ditanyakeun ka Ujo, duka cenah. Padahal kuring jangji rek bareng ka Pameungpeuk."
"Rek naraon ka Pameungpeuk, sajauh-jauh. Miceun piduiteun. Kumaha barudak nu langganan baralikna ti sakola engke?" Bi Dedeh panasaran hayang terang kunaon Udin teu narik. Bisi we gering. Pangpangna Udin boga keneh hutang bengsin.
"Ah dasar we Si Udin. Pedah Nyi Tatih menta dipangmeulikeun hp anyar cenah."
"Hp anyar kumaha, teu ngarti Ibi mah" Bi Dedeh tambah panasaran. Dina pamikirna, kana hutang mumul mayar, gayana we rek meuli hp. Jeung teu pikalucueun deui, keur mahugi.
"Teuing atuh. Cenah rek meuli hp urut we. di Pameungpeun rada murah. Sugan engke kuring bisa neang, sieun gering."
"Enya teang ka ditu. Peupeuriheun Ibi moal bisa. Batan sakieu keur rariweuhna. Ngan omat nya pangnagihkeun urut bengsin." Ceuk Bi Dedeh bari song song ngasongkeun cikopi panas ka nu pesen. Leos ka tukang, ngajait seupan cau. Bru diwadahan kana baskom. Sok dipajangkeun di warung. Gup gap, hayang pada ngasaan seupan ceu, meungpeung panas. Kacipta didorong ku cikopi, moal teu ni'mat. Ngan ukur sakiceup, seupan cau ngan kari cangkangna.
Mani tukangeun warung Bi Dedeh. Aya nu manggulan kai, awi, bilik, hateup jeung kaperluan ngabangun sejenna. geus kitu mah ngan kadenge dak dik dukna nu keur ngadegkeun. Tara ieuh nitah tukang, Mang Dadang mah ari ngadegkeun teh. Sok ku sorangan paling dibantuan ku laden dua, kabeneran manehna keur cuti. Proyek di Bandung geus rengse. Bari nunggu panggilan ti Bosna, nya ngagedean rohangan di tukang. Meungpeung aya waktu cenah.
Keur Bi Dedeh mah nya atoh we, ari Mang Dadang nya di lembur teh. Sok we pikir geura, biasana manehna nu kudu ngurus ingon-ingon, balong, pepelakan, bari jeung di warung oge riweuh. Enya eta oge dibantuan si Nana, teu ngaleuleungit. Tapi naha Si Nana bisa nguruskeun lamun Si Bleki kabur, atawa kurang hade miarana. Meureun teu kumaha mah salakina ngambekna, da anjing kameumeutna. Harita ge, pedah ti perkebunan aya nu lapor cenah si Bleki rek ngegel budakna, pan jadi urusan jeung kaamanan tah. Nya saha deui nu nguruskeun salian ti Bi Dedeh.
Untung Bi Dedeh pertentang, ari can digegel mah atuh tong ieuh jadi perkara cenah. Nu antukna kapaksa si Bleki dirante.
Manehna oge sarua boga cocooan nu kudu diurus dihade-hade. Bedana teh si Bleki tuknag ngajaga imah, ari cocooan manehna mah pangedulan. Gawena ngan sare. Carang kulayaban kaluar, paling ngarengkol dina anggel butut di juru warung. Maturan manehna barang gawe. Lamun ngarasa lapar kakara uang eong, menta parab. Teu ieuh ngahesekeun.
Mana harita salakina aya di lembur teh asa katulung pisan. Salian ti ngagedean rohangan di tukang, bisa ngabantu soal sejen. Nyirib di balong aya nu mangnyiribkeun, ayeuna mah mun pareng aya nu butuh lauk emas rada loba. Keur kaperluan warung sakilo dua kilo mah Si Nana bisa ngadekluk nguseup.
Ngadago-dago beja ti Udin, malah Ahon oge lep les teu ngojeg geus sabaraha poe. Nu aneh teh Ending, Maman, Ubed oge suwung tara ngelol. Naha parindah mangkal kitu, pikir Bi Dedeh. Pedah Bi Dedeh sok nagih hutang maranehna. Ah, da lain ukur wawuh saliwat jeung maranehna teh. Geus aya taunna. Jeungna deui geus asa ka dulur ka maranehna teh. Masing enya sok ngaranjuk di warungna, da ari cai cai wae atawa cau sesa ngajual mah sok ngarasaan, teu kudu ieuh mayar. Haratis. Kudu amal apan ceuk haji Judin oge. Enya pangurus masigit di Perkebunan, ari keur hotbah Jumaahan. Dongeng si Nana, sok alewoh bari ditanggap lamun tas balik Jumaahan.
Sihoreng aya sababna geuning kunaon... teu ngelol geus aya samingguna.
"Jablai?" Nu bener, Ceu!" ceuk Edah, pamajikan Udin. Bari nyingraykeun buukna nu ngareumbay, nutupan beungeutna. Da puguh keur silih siaran jeung Atik pamajikan Ahon.
"Enya jablai. Cenah wangunan tukang oge dilegaan, nambahan kamar meureun. Terus Bi Ehm jadi si mamihna cenah." Ceuk Atik teu wasa nyebat ngaran nu boga warung di Cisamun.
"Euceu ceuk saha." Angger Edah can percaya, warung tempat mangkal salakina dipake teu eucreug. Ulon-ulon, mangkal ngojeg, ngadago muatan, ari pek? Nyel we pinapsueun. Kabeneran Bi Erum pamajikan Ending balik ti pancuran ngaliwat. Da teu sirikna dibetot atuh sina ngilu ngariung di golodog. Manehna ge reuwaseun, kumaonam bisi aya nanaon. Daradad Edah nerangkeun ka Bi Erum, cenah Atik ngadenge obrolan Udin jeung Ahon di tepas, manehna rek nyodorkeun ci enteh, ngareungeu nu saleuseurian reg eureun. Hanjakal nu kareungeu ngan ukur Jablai, rohangan tukang dijieun kamar, katingal sok dipapangku. Jeung hp hp kitu..
"Kutaaan. Astagfirulloh haladzim. Paingan atuh bapana si nyai, si kasebelan teh, betah ari nangkring di warung Cisamun teh. Lain antepeun ieu mah. Kudu dilaporkeun ka Haji Judin. Ceuk Bi Erum bari rigidig ngangkat ember di eusi seuseuhan.
"Sabaar, sabaar Bi." Bi Erum diandeg heula ku Edah. Terus tingharewos. Bi Erum jeung Atik unggeuk unggeukan, siga nu enya ngarti, kana siasat. Hate Edah geus buleud, oge Atik jeung Bi Erum, satuju rek nyieun tindakan nu matak reuwas nu boga warung. Oge pangajaran keur para lalaki nu sok iseng "jarajan diluar, sangkilang di imah oge wareg" "Rasakeun pamales aing" meureun kitu gereget hate nu keur panas.
Wanci asar, di warung Cisamun karasa sepi. Panon poe ampir surup. Geus karasa tiris, kajeun teu nyecep. Kagiatan di pilemburan, angger teu robah. Barudak nu keur ngadu kaleci, moal eureun lamun teu dibuburak ku indungna geus waktuna ngaji di masigit.
Waktuna diajar ngaji geus maneuh, sanggeus solat asar. Jang Memed guru ngaji geus sila bari nyanghareupan al qur'an, nungguan barudak nu rek dialajar ngaji. Sanggeus ngajar barudak, kakara barudak rumaja, narabas, geus teu ngejah deui. Diajar panjang pondokna. Saha nu geus hatam, kudu ngajar barudak, silih genti jeung Jang Memed.
Tukang ojeg keur ngaraso heula di tukang. Sanggeus salat asar tinggoledag. Paribasa ngalempengkeun cangkeng, padahal kerek nyegrek. Lamun teu kagareuwahkeun ku barudak nu rek diajar ngaji mah, sigana nyegrek nepika magrib. Lumayan kajeun sakerejep, geus cenghar deui. Nyadiakeun tanaga, keur narik. Malah kasorenakeun sok aya we panumpang. Nu dagang barang tea, atawa nu tarurun tina mobil umum, tos ti Cikajang atawa ti Garut, balanja keur eusi warung. Nya barudak ojeg anu sok nganteurkeun ka pilemburan. Nu rada anggang ti dinya.
Keur piduiteun mah ulah sok dilalaworakeun, barudak." Kitu tah papatah Bi Dedeh ka barudak tukang ojeg. Ku dua ku tilu, kauntunganana, barudak ojeg meunang ongkos, duitna dijajankeun deui kana roko jeung kopi. Nu untung, nya Bi Dedeh deui.
"Assalamualaikum" sora haji Judin geueuman. Untung ditambahan ku tilu sora. Bi Erum, Edah jeung Atik...
"Waalaikumussalaaam" sora mang Dadang ti jero warung, bari menerkeun sarungna. Taksiran geus rengse solat asar.
Bari pak pik pek mereskeun gelas kotor, mang Dadang ngahaturanan semah ka jero, atawa di tepas imah di tukang. Semah malah guk gek dina bangku awi golondongan paranti diuk nu ngadon ngopi di warung. Haji Judin nu tara tinggal ti sorban, lajeg lajeg bari panonna nguliyeng ka sakuriling warung jeung imah Mang Dadang, Mang Dadang sasadu menta dihampura, asa dosa geus lila tara milu jumaahan di masigit. Tapi aya sabab lantaranana, kaiket ku gawe. Arang langka balik ka lembur cenah. Tapi aya hiji hal nu rek ditepikeun ku manehna ka haji Judin nyaeta... can kebat nyarita, haji Judin geus miheulaan.
"Puguh akang ngahaja ka dieu teh aya perelu penting pisan keur jang Dadang sakulawarga. Oge keur dulur dulur urang di dieu. Meunang beja ti ibu-ibu, ibu Erum, Nyi Edah jeung Nyi Atik, tuh ayeuna oge bareng maturan ka dieu, bisi pajarkeun Akang akon-akon. Nya ibu ibu." Ceuk Haji Judin bari ngalieuk ka ibu-ibu nu siap rek nyerang Dadang.
"Jablaaai, Jablaaaai, na ka mana maneh teh atuh. Neangan beurit jauh jauh teuing. Na kurang parab di dieu teee. Jablaaai, Jablaaai." Bi Dedeh kokotetengan neangan si Jablai bari ngageroan kawas ka budak, di sela-sela kebon enteh. Ti kajauhan si Nana ngacung-ngacung si Jablai bari nyekel pundukna. Siga ucing mindahkeun anak-anakna ari tas ngajuru.
"Ieu Bu, si Jablai, keur ngahakan beurit di kebon enteh. Rek dimandian di balong." Bari gulawing si Nana muter awak si Jablai. Katingal ku Bi Dedeh ucing kameumeutna disiksa.
"Nanaaa, awas sia, moal dibere sarung engke lebaran. Ulah disiksa kitu, karunya" ceuk Bi Dedeh bari ngarawu si Jablai. Gancang si Jablai diusapan pundukna, di eyong kawas ka budak bangun deudeuh.
Barang ningali loba di warungna, buru-buru Bi Dedeh tuturubun ti kebon enteh, bari sasadu. Sugan teh teu loba semah cenah. Sok si Jablai digolerkeun dina anggel butut parantina, terus leungeunna nyolongkrong sasalaman.
Haji Judin kerung ka ibu ibu, nanya ti dituna mah. Atuh ibu ibu ngan ukur bisa silih pelong bari ting kelemes.
"Aeh hampura, Jang Dadang, rek asar heula. Keun we ibu ibu mah cenah rek ngondang nyi Dedeh ka pangajian pageto di Cikole."
"Aeh kaleresan, puguh abdi teh nembe bade ngawartosan kang haji, pandua sadayana alhamdulillah ayeuna mah tajug teh rada laluasa. Di ageungan, margi sok seueur anu liren di warung pun bojo ngadon ngiring solat." Bari ngajak haji Judin ka tukang, rek mintonkeun tajug, sakalian salat asar berjamaah jeung barudak ojeg nu keur ngaso di tajug. Nu tiluan, Bi Erum, Edah, Atik kalah silih tunjuk teu bisa ngajawab, basa ditanya Bi Edah iraha jeung di mana ondangan pangajian.
Basa tos jumaahan di tajug anyar, Udin, Ahon jeung Ending ngahaja ngaropi heula di warung Bi Dedeh. Geus biasa deui mangkal di dinya. Keur maranehna ngarasa heran, nu di imah ngajurung deui mangkal di warung Bi Dedeh. Nu harita, ngalarang ulah mangkal di dinya cenah sok hambur duit. Mending dahar atawa ngopi mah di imah, ngarah irit. Duit sesa bisa dipake kaperluan nu sejen. Tangtu we para bapa nurut, da jeung enyana, sok hambur ari dahar atawa ngopi di warung mah.
Ayeuna dijurung deui jajan di warung Bi Dedeh bari mangkal, alesanana cape kudu nyadiakeun dahar unggal usik cenah. Lieur sugan pamajikan teh ceuk Ending. Nu di imah mah nyengel we, bari angger pasualan henteu betus ka sasaha, da era.
Nyangka teu hade ka kulawarga Mang Dadang. Nyangka nambahan kamar keur nu teu aruni, padahal Mang Dadang keur ngagedean tajug, paranti nu marilu salat diperjalanan, atuh si Jablai ucing kameumeut Bi Dedeuh, lain "kukutan" saperti nu digosipkeun Ibu-ibu, pajar Bi Dedeh jadi "si mamih".
"Ah, hampura Bi Dedeh, uing nyangka teu puguh." Raong tiluan, basa maranehna panggih di pancuran haji Judin. Key saleuseurian nepika sareueul beuteung.
Basa Udin rek narik, bari ngahirupan motor ojegna, Ahon ngagorowok ti kajauhan da manehna oge sarua rek narik.
"Pageto jadi urang ka Pameungpeuk teh, Din. Cenah rek meuli hp anyar keur si Cureuleuk. Mun jadi ojeg rek disewa ka si Koko"
"Moal, teu jadi, sieun dileob ku indungna si Dede, huahaha" Dius Udin ka kulonkeun. Ojeg tingdurutdut, rabeng ka kaler, kidul wetan, kulon. Sasak Cisamun rame deui, saperti biasa. Si Jablai keur ngarengkol dina lahunan Bi Dedeh, bari diusapan. Si Bleki keur ngahanca parab nu diasongkeun ku Mang Dadang.
***
Lalakon Mudik
Ku Siti LS
Poe ka dalapan likur, kuring balik ka lembur, indit ti Bandung pasosore ba'da asar sabab ngahaja muru peuting. Seunggah nyanghareupan macet. Malum atuh geus ilahar sarta teu aneh deui unggal taun oge, saminggu samemeh poe lebaran, di terminal sok heurin ku jelema, pon kitu deui kandaraan marema, matak ngaheurinan jalan. harita oge pernah kaalaman ku kuring, palebah Rancaekek kajebak ku macet ampir opat jamna, biasana Bandung - Garut ukur tilu jam, harita mah nepi ka genep jam, jabaning panas hawa kandaraan tea lain lawaneun.
Ti imah kuring kana taksi, nepi ka terminal jam satengah lima sore, jut kuring turun tina taksi, teu langsung milih beus, barieukeun, olohok mata simeuteun, nitenan jalma-jalma anu lilir liwat, matak hese usik. Teu dek kitu kumaha atuh, dicita-cita ti imah rada lowong ngemplong ari pek kanyataanna kalah beuki budal, siga siraru kaluar tina liangna.
Sajam panceg kuring ngajengjen kesel di terminal, can meunang kandaraan. Iwal rasa hariwang jeung, hariwang anu aya dina hate galecok sorangan.
"Kumaha lamun magrib can indit keneh, jabaning sorangan. Anu di lembur arep-arepeun."
"Garut..., Bayongbong... Garut! Bu Garut...!" Kondektur gugupay ka kuring.
"Moal Kang," tembal kuring bari gigideug, sabab hate teu merean ari kudu naek kana mobil anu sakitu pajejelna mah.
Ngabandungan kitu kuring teu beakeun akal, Henpon dicokot tina kantong tuluy we nelepon lanceuk anu aya di lembur, niat kuring menta dijemput make motor, meh bisa salempat salempit beda jeung mobil. Kabeneran pisan lanceuk nyanggupan, sarta kuring ngadagoan di hiji rumah makan Padang, anu deukeut ti terminal, sakalian buka puasa.
Ahirna kahariwang ngadadak sirna, sabab lanceuk geus anjog, sanggeusna tarapti ngan biur we motor anu ditumpakan ku kuring nyemprung, teu sakara-kara geuning, jam tujuh ti terminal, jam sapuluh geus nepi ka imah.
Sanepina ka imah, pada ngabageakeun utamana alo kuring, anu kakara umur dua taun, manehna galecok matak lucu ningalina.
"Bibi, nyandak dus teu?" pokna.
"Dus kanggo naon Yana?"
"Acuk, Yana!"
"Naha, kedah didusan kitu?"
"Sumuhun, apanan Bapanan Ita oge, upami uih ti Bandung sok nyandak dus, lebetna acuk."
Ngadenge kitu kuring hayang seuri, na, mani lucu-lucu teuing ari budak, abong enya kangaranan budak, polos tanpa dosa. Ngabandungan kitu, di imah mani haneuteun, sabab nanggap budak.
Pok, pun biang nyarios, "Pedah eta, lamun Jang Didin balik usaha, sok mawa seuseuheun diwadahan kana dus"
"Yana! Bibi teu nyandak naon-naon ku margi, Bibina alim ridu sareng teu aya waktos kanggo balanjana, Bibi sibuk teras."
Kuring ngupahan Yana, anu keukeuh nanyakeun dus.
"Ari, acuk kanggo Yana, mana bibi?" ceuk budak bari semu ngarenghik.
"Enjing, Yana bade ka toko Asia, hoyong naek Mobil Lazer."
"Mangga, mangga tapi Yana, tong baong."
Geus diomongan kitu teu sakara-kara, janari ka salapan likur, kuring sahur ngariung jeung kulawarga, teu kaliwat Yana oge milu nyaring, sanajan ngaganggu, tapi karasa nimat jeung asa kahibur.
Jam genep isuk-isuk, Yana geus ngaguyah-guyah.
"Bibi gugah, hayu urang meser acuk tea."
Kuring teu nembal sabab tunduh, malum biasana hudang jam tujuh, ari seug ayeuna kakara jam genep geus diguyah-guyah. Ningali kuring teu malire, budak nyampeurkeun indungna.
"Mamah, gugahkeun Bibi,"
Indungna anu keur ngadonan kue, nembalan "Mangga, keun ku Mamah urang gugahkeun, tapi hayu Yana, ibak heula."
Diomongna kitu budak nurut, kuring oge langsung hudang, bari tuluy ka cai.
Panceg jam dalapan, kuring jeung Yana geus saged, dek ulin ka kota ngupahan budak, anu hayang baju lebaran, indit teu ngan saukur paduduaan, tapi kuring sakalian ngajak adi anu bungsu.
Sanepina ka tujuan, matak sarengah heurin usik teu di jalan teu di toko pararinuh, kuring bingung, sabab mawa budak, kumaha engke mawa balanjaan.
Pok Yana nyarita, "Bibi palay es krim."
"Mangga," ceuk kuring bari nyolongkrong, nyokot es krim.
Sabot, di toko, kuiring jongjon barang beuli, ari adi maturan Yana anu keur maen gim.
Beres babayar, kuring nyampeurkeun adi jeung alo.
"Seep sabarahaeun"
"Lima puluh lima ratus, Teh!" tembal adi.
"Astagfirulloh, atos ah, mendingan dipeserkeun ka nu mangpaat." Weleh, Yana merod.
"Sawios, ari alim acuk mah," ceuk kuring ngolo Yana.
"Mangga atuh," bari kerung turun tina mobil lazer.
Balanjaan, teu waka dibawa, dipihapekeun heula di tempat panitipan barang, sup kuring asup ka toko pakean anak-anak.
"Yana, hoyong anu mana acukna?"
"Palay anu sapertos Ita."
"Apan, Ita mah istri, maenya Yana bade nganggo acuk Istri"
"Nu ieu we, sae, aya gambar Snupi."
Palebah masalah baju teu rewel, Yana unggeuk.
Tengah poe kuring kakara balik, babawaan manu rebo ngan untungna Adi anu mawana, da kuring mah ngais Yana, anu sare.
Enya mun dipikir-pikir mah, alah batan ka anak sorangan. Can tangtu ka anak sorangan mah bisa kieu, sabab boro-boro ka boga anak, kabogoh ge can boga, tapi teu kitu ari hate ihlas mah, asa bagja we, teu boga rasa rugi, pon kitu deui ka adi sorangan.
Nepi ka Imah, Yana hudang, ukur nyelang nyusu, manehna hideng sorangan ngaluar-luarkeun balanjaan, sarta biwir teu jempe hayoh galecok.
Ari kuring teu malire, langsung ka cai solat lohor, langsung sare.
Adan asar kuring hudang, mandi solat, dangdan, tuluy menta dianteur ka adi erek ulin ka babaturan eukeur sakola di SMA.
Geus nepi ka imah babaturan, adi dititah balik deui, sabab karunya, ari kudu nungguan mah.
"Assalamualaikum,"
"Waalaikumsalam," kadenge ti jero imah, kulutrak sora panto dibuka. "Bade ka saha?"
Dedegan jangkung leutik, nanya ka kuring. Kuring seuri, "bade ka Tika." Padahal dina hate apan yen eta Tika, tapi manehna teu apaleun.
"Abdi, ti mana nya?"
"Piraku maneh, teu apal ka urang" sombonglah.
"Tuti...!"
"Heueuh urang, naha meni poho?"
"Bener urang pangling, maneh jadi geulis,"
"Ah, siah, biasa we,"
"Heueuh, keun sukur ari kitu mah urang milu bagja"
Teu karasa ngaler ngidul, sajam deui adan magrib.
"Ka, buka di luar yu," kuring ngajak ka Tika.
"Hayu wae, urang mah, asal ditraktir,"
"Gampang, buru atuh geura dangdan."
Satengah genep, kuring jeung Tika indit ka ceplak, pasar dahareun, anu kamasur di Garut, tempat panineungan basa kuring masih keneh sakola.
Keur anteng, ngobrol bari ngadagoan adan, ti tukang aya anu nepak, "Hai"
Kuring reuwas.
"Kumaha damang?"
"Pangestu"
"Kumaha, Tuti di mana ayeuna?"
"Di Bandung,"
"Pirang, di mana?"
"Aya we di dieu, nganggur."
"Pirang dek buka di dieu"
"Enya puguhan"
"Kabeneran, hayu atuh bareng."
"Kumaha, nya..."
"Naha kadon nanya, hayu itung-itung reuni."
"Enya ari kitu mah"
"Tapiii...!"
"Tapi ku naon?"
"Pirang teu sorangan."
"Jeung saha?"
"Ieu."
Pirang nungtun saurang jajaka.
"Oh.., naha teu dikenalkeun, atuh?"
Teu sawatara lila, kuring jeung eta jajaka geus silih wanohkeun, ngan brak we dahar balakecrakan, bangun anu akrab, sanajan keur eta lalaki mah anu ngamimitian.
"Rang, geus jam tujuh, kuring balik ti heula,"
"Tapi sono keneh."
"Sarua, kumaha atuh sieun kapeutingan,"
"Iraha panggih deui?" tembal pirang.
"Insya Alloh, ba'da lebaran urang ulin."
"Siap lah, pokona mah omat mere beja."
Geus pamitan ka kabehan, kuring indit, dituturkeun ku gugupay babaturan, sabab Tika balikna bareng jeung Pirang, lantaran imahna padeudeukeut, teu jauh ti eta tempat.
Ti pasar Ceplak, ka pangkalan angkot rada anggang, kuring kana beca, turun tina beca, sagigireun kadenge aya anu nanya.
"Ti, uihna ka mana?"
"Arif, naha aya di dieu, Pirang mana?"
"Tos di bumina."
"Arif, bade ka mana?"
"Bade, wangsul."
"Tuti uihna ka mana?"
"Ka bumi"
"Sumuhun ka bumi, tapi ka palih mana?"
"Ka Cianyar, satengah jam upami ti dieu mah,"
"Dupi, Arif ka mana mulihna?"
"Ka Ciwalen"
"Naha ka Ciwalen, aya di dieu?"
"Bade ngajajapkeun, Tuti."
"Dipiwarang ku Pirang?"
"Henteu."
"Teu kedah, bade naek angkot."
Bari teu nolih ka Arif, langsung kana angkot, kuring reuwas, naha naon maksudna, nepika edek nganteurkeun, padahal kakara apal sajan ka tukang, eujeung deuih pan Arif kabogoh Pirang.
Teu karasa, dibarengan ku ngalamun, geus nepi ka Cibulakan pangkalan ojeg, jut kuring turun, kira-kira tilu lengkah, kadenge aya anu nyebut ngaran kuring.
Kuring ngalieuk, kacida reuwas, anu ngageroan kuring Arif, manehna nuturkeun kuring.
"Arif bade ka mana, naha di dieu?"
"Palay terang bumi Tuti."
"Naon maksadna?"
"Nya palay terang."
"Upami tos terang bade naon?"
"Bade ameng."
"Naha moal aya nu nyeuseul kitu?"
"Saha kitu, anu wantun nyeuseulan ka Arif?"
"Nya, titik-titikna."
"Yu, dijajapkeun ka bumi."
"Hatur nuhun, tapi itu pun adi ngajemput."
"Oh, kitu nya sawios ari kitu mah, punteun nya,"
"Teu sawios-wios, barina oge teu lepat?"
Kuring malikkeun awak, kakara oge malik, Arif geus ngagero.
"Ti, di Bandungna di mana?"
Kuring teu ngajawab, ngan kusiwel ngaluarkeun kartu nama, song diasongkeun. Arif nampanan, "Hatur nuhun" tembalna, kuring unggeuk.
Poean lebaran kira-kira jam satengah dalapan, hape disada, kaluar nomor anu teu wanoh, bareng dihalowkeun kadenge sora lalaki uluk salam.
"Wilujeng Boboran, Minal Aidzin Walfaidzin"
"Dupi ieu saha?"
"Tos hilap nya, Arif."
"Eh, Arif, kumaha Rif, damang?"
Kuring ngamimitian gunem catur jeung Arif, sajam lilana Arif nelepon ka kuring, nya ahir-ahirna, nepi ka wanoh, tina wanoh akrab tina akrab mimiti wani, Arif datang ka imah, sarta ngajak ulin, saminggu di lembur teu karasa poe Minggu isuk, kuring kudu balik deui ka Bandung, sabab kawajiban geus ngadagoan nyaeta gawe, tapi angger sanajan jarak anu sakitu jauhna, kangaranan pangaresep sarta geus kagok geugeut, hese pikeun dihalangan kitu pok-pokan Arif.
***
Ti imah kuring kana taksi, nepi ka terminal jam satengah lima sore, jut kuring turun tina taksi, teu langsung milih beus, barieukeun, olohok mata simeuteun, nitenan jalma-jalma anu lilir liwat, matak hese usik. Teu dek kitu kumaha atuh, dicita-cita ti imah rada lowong ngemplong ari pek kanyataanna kalah beuki budal, siga siraru kaluar tina liangna.
Sajam panceg kuring ngajengjen kesel di terminal, can meunang kandaraan. Iwal rasa hariwang jeung, hariwang anu aya dina hate galecok sorangan.
"Kumaha lamun magrib can indit keneh, jabaning sorangan. Anu di lembur arep-arepeun."
"Garut..., Bayongbong... Garut! Bu Garut...!" Kondektur gugupay ka kuring.
"Moal Kang," tembal kuring bari gigideug, sabab hate teu merean ari kudu naek kana mobil anu sakitu pajejelna mah.
Ngabandungan kitu kuring teu beakeun akal, Henpon dicokot tina kantong tuluy we nelepon lanceuk anu aya di lembur, niat kuring menta dijemput make motor, meh bisa salempat salempit beda jeung mobil. Kabeneran pisan lanceuk nyanggupan, sarta kuring ngadagoan di hiji rumah makan Padang, anu deukeut ti terminal, sakalian buka puasa.
Ahirna kahariwang ngadadak sirna, sabab lanceuk geus anjog, sanggeusna tarapti ngan biur we motor anu ditumpakan ku kuring nyemprung, teu sakara-kara geuning, jam tujuh ti terminal, jam sapuluh geus nepi ka imah.
Sanepina ka imah, pada ngabageakeun utamana alo kuring, anu kakara umur dua taun, manehna galecok matak lucu ningalina.
"Bibi, nyandak dus teu?" pokna.
"Dus kanggo naon Yana?"
"Acuk, Yana!"
"Naha, kedah didusan kitu?"
"Sumuhun, apanan Bapanan Ita oge, upami uih ti Bandung sok nyandak dus, lebetna acuk."
Ngadenge kitu kuring hayang seuri, na, mani lucu-lucu teuing ari budak, abong enya kangaranan budak, polos tanpa dosa. Ngabandungan kitu, di imah mani haneuteun, sabab nanggap budak.
Pok, pun biang nyarios, "Pedah eta, lamun Jang Didin balik usaha, sok mawa seuseuheun diwadahan kana dus"
"Yana! Bibi teu nyandak naon-naon ku margi, Bibina alim ridu sareng teu aya waktos kanggo balanjana, Bibi sibuk teras."
Kuring ngupahan Yana, anu keukeuh nanyakeun dus.
"Ari, acuk kanggo Yana, mana bibi?" ceuk budak bari semu ngarenghik.
"Enjing, Yana bade ka toko Asia, hoyong naek Mobil Lazer."
"Mangga, mangga tapi Yana, tong baong."
Geus diomongan kitu teu sakara-kara, janari ka salapan likur, kuring sahur ngariung jeung kulawarga, teu kaliwat Yana oge milu nyaring, sanajan ngaganggu, tapi karasa nimat jeung asa kahibur.
Jam genep isuk-isuk, Yana geus ngaguyah-guyah.
"Bibi gugah, hayu urang meser acuk tea."
Kuring teu nembal sabab tunduh, malum biasana hudang jam tujuh, ari seug ayeuna kakara jam genep geus diguyah-guyah. Ningali kuring teu malire, budak nyampeurkeun indungna.
"Mamah, gugahkeun Bibi,"
Indungna anu keur ngadonan kue, nembalan "Mangga, keun ku Mamah urang gugahkeun, tapi hayu Yana, ibak heula."
Diomongna kitu budak nurut, kuring oge langsung hudang, bari tuluy ka cai.
Panceg jam dalapan, kuring jeung Yana geus saged, dek ulin ka kota ngupahan budak, anu hayang baju lebaran, indit teu ngan saukur paduduaan, tapi kuring sakalian ngajak adi anu bungsu.
Sanepina ka tujuan, matak sarengah heurin usik teu di jalan teu di toko pararinuh, kuring bingung, sabab mawa budak, kumaha engke mawa balanjaan.
Pok Yana nyarita, "Bibi palay es krim."
"Mangga," ceuk kuring bari nyolongkrong, nyokot es krim.
Sabot, di toko, kuiring jongjon barang beuli, ari adi maturan Yana anu keur maen gim.
Beres babayar, kuring nyampeurkeun adi jeung alo.
"Seep sabarahaeun"
"Lima puluh lima ratus, Teh!" tembal adi.
"Astagfirulloh, atos ah, mendingan dipeserkeun ka nu mangpaat." Weleh, Yana merod.
"Sawios, ari alim acuk mah," ceuk kuring ngolo Yana.
"Mangga atuh," bari kerung turun tina mobil lazer.
Balanjaan, teu waka dibawa, dipihapekeun heula di tempat panitipan barang, sup kuring asup ka toko pakean anak-anak.
"Yana, hoyong anu mana acukna?"
"Palay anu sapertos Ita."
"Apan, Ita mah istri, maenya Yana bade nganggo acuk Istri"
"Nu ieu we, sae, aya gambar Snupi."
Palebah masalah baju teu rewel, Yana unggeuk.
Tengah poe kuring kakara balik, babawaan manu rebo ngan untungna Adi anu mawana, da kuring mah ngais Yana, anu sare.
Enya mun dipikir-pikir mah, alah batan ka anak sorangan. Can tangtu ka anak sorangan mah bisa kieu, sabab boro-boro ka boga anak, kabogoh ge can boga, tapi teu kitu ari hate ihlas mah, asa bagja we, teu boga rasa rugi, pon kitu deui ka adi sorangan.
Nepi ka Imah, Yana hudang, ukur nyelang nyusu, manehna hideng sorangan ngaluar-luarkeun balanjaan, sarta biwir teu jempe hayoh galecok.
Ari kuring teu malire, langsung ka cai solat lohor, langsung sare.
Adan asar kuring hudang, mandi solat, dangdan, tuluy menta dianteur ka adi erek ulin ka babaturan eukeur sakola di SMA.
Geus nepi ka imah babaturan, adi dititah balik deui, sabab karunya, ari kudu nungguan mah.
"Assalamualaikum,"
"Waalaikumsalam," kadenge ti jero imah, kulutrak sora panto dibuka. "Bade ka saha?"
Dedegan jangkung leutik, nanya ka kuring. Kuring seuri, "bade ka Tika." Padahal dina hate apan yen eta Tika, tapi manehna teu apaleun.
"Abdi, ti mana nya?"
"Piraku maneh, teu apal ka urang" sombonglah.
"Tuti...!"
"Heueuh urang, naha meni poho?"
"Bener urang pangling, maneh jadi geulis,"
"Ah, siah, biasa we,"
"Heueuh, keun sukur ari kitu mah urang milu bagja"
Teu karasa ngaler ngidul, sajam deui adan magrib.
"Ka, buka di luar yu," kuring ngajak ka Tika.
"Hayu wae, urang mah, asal ditraktir,"
"Gampang, buru atuh geura dangdan."
Satengah genep, kuring jeung Tika indit ka ceplak, pasar dahareun, anu kamasur di Garut, tempat panineungan basa kuring masih keneh sakola.
Keur anteng, ngobrol bari ngadagoan adan, ti tukang aya anu nepak, "Hai"
Kuring reuwas.
"Kumaha damang?"
"Pangestu"
"Kumaha, Tuti di mana ayeuna?"
"Di Bandung,"
"Pirang, di mana?"
"Aya we di dieu, nganggur."
"Pirang dek buka di dieu"
"Enya puguhan"
"Kabeneran, hayu atuh bareng."
"Kumaha, nya..."
"Naha kadon nanya, hayu itung-itung reuni."
"Enya ari kitu mah"
"Tapiii...!"
"Tapi ku naon?"
"Pirang teu sorangan."
"Jeung saha?"
"Ieu."
Pirang nungtun saurang jajaka.
"Oh.., naha teu dikenalkeun, atuh?"
Teu sawatara lila, kuring jeung eta jajaka geus silih wanohkeun, ngan brak we dahar balakecrakan, bangun anu akrab, sanajan keur eta lalaki mah anu ngamimitian.
"Rang, geus jam tujuh, kuring balik ti heula,"
"Tapi sono keneh."
"Sarua, kumaha atuh sieun kapeutingan,"
"Iraha panggih deui?" tembal pirang.
"Insya Alloh, ba'da lebaran urang ulin."
"Siap lah, pokona mah omat mere beja."
Geus pamitan ka kabehan, kuring indit, dituturkeun ku gugupay babaturan, sabab Tika balikna bareng jeung Pirang, lantaran imahna padeudeukeut, teu jauh ti eta tempat.
Ti pasar Ceplak, ka pangkalan angkot rada anggang, kuring kana beca, turun tina beca, sagigireun kadenge aya anu nanya.
"Ti, uihna ka mana?"
"Arif, naha aya di dieu, Pirang mana?"
"Tos di bumina."
"Arif, bade ka mana?"
"Bade, wangsul."
"Tuti uihna ka mana?"
"Ka bumi"
"Sumuhun ka bumi, tapi ka palih mana?"
"Ka Cianyar, satengah jam upami ti dieu mah,"
"Dupi, Arif ka mana mulihna?"
"Ka Ciwalen"
"Naha ka Ciwalen, aya di dieu?"
"Bade ngajajapkeun, Tuti."
"Dipiwarang ku Pirang?"
"Henteu."
"Teu kedah, bade naek angkot."
Bari teu nolih ka Arif, langsung kana angkot, kuring reuwas, naha naon maksudna, nepika edek nganteurkeun, padahal kakara apal sajan ka tukang, eujeung deuih pan Arif kabogoh Pirang.
Teu karasa, dibarengan ku ngalamun, geus nepi ka Cibulakan pangkalan ojeg, jut kuring turun, kira-kira tilu lengkah, kadenge aya anu nyebut ngaran kuring.
Kuring ngalieuk, kacida reuwas, anu ngageroan kuring Arif, manehna nuturkeun kuring.
"Arif bade ka mana, naha di dieu?"
"Palay terang bumi Tuti."
"Naon maksadna?"
"Nya palay terang."
"Upami tos terang bade naon?"
"Bade ameng."
"Naha moal aya nu nyeuseul kitu?"
"Saha kitu, anu wantun nyeuseulan ka Arif?"
"Nya, titik-titikna."
"Yu, dijajapkeun ka bumi."
"Hatur nuhun, tapi itu pun adi ngajemput."
"Oh, kitu nya sawios ari kitu mah, punteun nya,"
"Teu sawios-wios, barina oge teu lepat?"
Kuring malikkeun awak, kakara oge malik, Arif geus ngagero.
"Ti, di Bandungna di mana?"
Kuring teu ngajawab, ngan kusiwel ngaluarkeun kartu nama, song diasongkeun. Arif nampanan, "Hatur nuhun" tembalna, kuring unggeuk.
Poean lebaran kira-kira jam satengah dalapan, hape disada, kaluar nomor anu teu wanoh, bareng dihalowkeun kadenge sora lalaki uluk salam.
"Wilujeng Boboran, Minal Aidzin Walfaidzin"
"Dupi ieu saha?"
"Tos hilap nya, Arif."
"Eh, Arif, kumaha Rif, damang?"
Kuring ngamimitian gunem catur jeung Arif, sajam lilana Arif nelepon ka kuring, nya ahir-ahirna, nepi ka wanoh, tina wanoh akrab tina akrab mimiti wani, Arif datang ka imah, sarta ngajak ulin, saminggu di lembur teu karasa poe Minggu isuk, kuring kudu balik deui ka Bandung, sabab kawajiban geus ngadagoan nyaeta gawe, tapi angger sanajan jarak anu sakitu jauhna, kangaranan pangaresep sarta geus kagok geugeut, hese pikeun dihalangan kitu pok-pokan Arif.
***
Nu Can Kungsi Kalisankeun
Ku: Tety S Nataprawira
Sora degung ngungkung, mapag wisudawan nu sakeudeung deui bakal arasup ka jero rohangan, tempat acara wisuda diayakeun, di gedong Sabuga.
Ti awal keneh kuring diuk dina korsi nu disadiakeun ku panitia. Cacak datang asa pangisukna, bet kabagean teh na korsi jajaran pangluhurna, pangtukangna. Tapi keun weh, demi anak.
Teu karasa cape ieuh sanajan tibarang datang oge geus kudu ngesang.
Neangan tempat parkir nu merenah hese naker. Budak mah geus elekesekeng sieun kabeurangan. Kaning manehna teh meunang dangdan ka salon, make samping kabaya sapuratina. Leumpangna rada aced-acedan da gejed.
Ras ka indungna, hate make kagagas sagala. Geus teu aya dikieuna. Mana teuing bagjaeunana mun kungsi ngabandungan mah. Tapi hate teh gancang dibangbalerkeun. Da geus puguh nu mulang mah, anging Alloh nu nangtayunganana, teu kudu dipikamelang deui, kari ngadua'keun.
Ninggalkeuna teh ngan sawatara waktu saentas ngalahirkeun, duapuluh dua taun katukang.
Geus meunang badami ti samemehna baheula teh, budak mun lahir awewe rek dingaranan Ratih Sekar Kinanti. Ngarah jadi wanoja kembang kanyaah nu pinuh wirahma saperti tembang kinanti, dinamis jeung pinuh kaasih. Cekeng ka pamajikan teh.
Sabenerna pikeun kuring sasoranganeun mah aya kasang tukangna pangna hayang ngangaranan kitu teh. Tapi harita mah teu kungsi dicaritakeun ka indungna Kinan, kitu ngabasakeunana budak teh geus gede mah.
Puguh, ngaran eta pisan nu ku kuring dipapaes na jero hate teh. Ngaran hiji wanoja batur kuliah baheula.
Tapi mungguhing jodo, prukna mah ka baraya. Lantaran wanoja nu ngaran Ratih Kinanti teh kaburu meunang beasiswa ka nagri deungeun, ngahontal S2 na. Malah meunang beja ti sobatna, cenah tepi ka S3 na diditu teh.
Acara geus dimimitian. Sambutan ti Rektor pangheulana sanggeus bubuka. Kalawan reueus manehna nyaritakeun yen taun ieu ti unggal jurusan loba mahasiswa nu lulus cum laude.
Sorangan kaasup anu kasinugrahan bagja, anak kuring kaasup diantara nu lulus kalawan nyongcolang ti jurusanana, fakultas tehnik lingkungan.
Budak mah geus bebeja ti kamarina oge, lantaran harita keneh sanggeus beres sidang, langsung hariweusweus nelepon, teu cukup ku nga sms.
"Alhamdulillah Pah, Kinan lulus cum laude!" cenah bari semu dareuda. Kuring keur di kantor keneh harita teh. Gancang nelepon ka indung sorangan, ninina Kinan. Ngabejaan ngarah anjeunna bingaheun.
Sanajan kuring boga pamajikan deui ti saprak ditinggalkeun kunu tiheula, indung teu ngawidian budak dibawa, nya jeung anjeuna weh. Tepi ka ayeuna.
Hadena sa-kota keneh, teu hese ngalongokan.
Poe ieu teh pamajikan mah teu bisa ngilu ngistrenan, da meunang tugas ngabingbing mahasiswana nu keur panalungtikan ka NTB, panalungtikan sual tambang-mineral ti fakultas tempat manehna ngajar. Sanajan sabenerna mah kacida hayangeunana ngahadiran, tapi waktuna kabeneran mareng pisan.
Diuk teh sorangan bari rada cuang cieung, tapi paningali mah nguriling ka sabudeureun. Tatamu nu hadir, sarua we jeung kuring, ngabandungan nu biantara teh loba nu bari ngareretan sakurilingeunana. Lamun prok paadu tingal, unggeuk bari imut. Sarerea nu aya di dinya tangtu keur papada bungah.
Ngaluuhan wisuda salahsaurang anak atawa kulawargana.
Alhamdulillah, beunang hese cape teh budak lulus nyugemakeun.
Kabagean diuk di jajaran luhur pangtukangna tea, da kabeurangan jolna. Tapi malah kabeneran, genaheun. Bisa nyawang ka mamana ti kajauhan. Biantara nu munggaran geus anggeus, asup kana acara satuluyna, jeung satuluyna. Diselang ku rampak sekar barudak Lingkung Seni Sunda nu matak reueus. Anjog ka acara panungtung nu dianti-anti, wisudawan disebut saurang saurang dina runtuyan acara fakultasna masing masing. Make ratug sagala hate teh. Celengkeung ngaran anak disebut" Ratih Sekar Kinanti , S1 Tehnik Lingkungan duaribu tiga, Cum Laude!" cenah.
Teu karasa cipanon juuh, reueus, jeung bungah. Katambahan ku ras inget ka indungna. Buru buru disinglarkeun, sieun paningali kahalangan ku, mangkaning apan hayang ningali anak leumpang muru podium nampanan pangwilujeng ti-rektorna. Dina layar TV gede nu dipasang di hareup oge geus katingali Kinan leumpang lalaunan dina antayan wisudawan sejenna.
Rengse acara ngistrenan, barudak mah can diidinan ka luar tina acara, dititah kumpul di fakultas masing masing. Kolot kolotna kabeh dipandu ku panitia fakultas, dihaturanan lebet ka ruangan jurusan, cenah. Disuguhan. Kuring mah angger luak lieuk neangan budak.Sabot kitu ngobrol jeung nu diuk beulah kenca jeung katuhueun. Teu kungsi lila hp disada. Horeng sms ti budak.
"Pah, mangga we teraskeun acara ortu, Kinan masih aya keneh acara. Pami atos rengse ku Kinan diwartosan, hoyong direncangan ku Papah nepangan bu dosen pembimbing" cenah, panjang smsna teh.
"OK " kuring ngajawab sms na
Suasana kampus geus robah, teu siga baheula jaman kuring kuliah. Ayeuna mah leuwih ‘meriah'. Barudak mahasiswa katingal leuwih bebas ngaekspresikeun sagalarupa anu jadi pamikiran atawa kamotekaranana.Matak reueus jeung kayungyun.
Aya anu tacan robah oge. Tatangkalan gede nu jadi iuh iuh kampus. Umurna tangtu geus aya nu saratus taun,boa leuwih. Tatangkalan nu geus kungsi nyakseni generasi bangsa lahir di kampus nu kajojo saantero lemahcai. Kampus nu ngalahirkeun pamingpin pamingpin bangsa sanggeus merdeka. Muga-muga Pamingpin anu brolna ti kampus mah beresih, muga-muga nu lahir ti dieu teh taya nu kalibet korupsi.
Bari nungguan budak nga-sms, beres disuguhan sorangan leuleumpangan di sabudeureun fakultas. Ngawawaas maneh. Baheula sok sempal guyon teh di ditu tuh, bari nungguan jam kuliah, di nu ayeuna geus jadi lapangan pentas acara.Tatangkalanana mah angger keneh. Mun jangjian panggih jeung manehna, nya di dinya, atawa dina kagiatan organisasi. Henteu sa-fakultas, tapi karesep mah sarua, di antarana milu icikibung di Lingkung Seni Sunda. Numatak basa tadi disuguhan sora degung teh, hate mah nyoreang puluhan taun katukang. Manehna jeung kuring sok mindeng mentas bareng dina acara pamapag karesmen. Manehna pisan deuih nu ku kuring ngaranna dipake pikeun mere ngaran anak sorangan. Keun weh, 'ngalap berkah' ku pinterna. Matak manehna meunang beasiswa ka mamana ge, da pinujul wae. Kateuing, dimana ayeuna? Kinan mah can kungsi ka-dongengan sual ieu teh. Ah,barina oge da ieu mah sual hate lalaki, kitu oge baheula dina mangsa harita. Ayeuna mah geus kolot,ngan ukur inget wungkul.
Tapi teuing ketang, ieu hate ti saprak Kinan rek diwisuda, ngan inget wae ka alam harita. Asa aya keneh kapanasaran. Aya lalakon nu can kacaritakeun, aya sasebet rasa nu harita can kakedalkeun. Yen kuring teh resep, kayungyun, nyaah jeung deudeuh ka manehna. Wancina baheula papisah, teu kungsi boga kasempetan ngedalkeun. Sok sanajan dina polah tingkah jeung paneuteupna, kuring boga kayakinan gede hate, yen manehna sarua, boga rasa asih. Ge-er meureun ceuk barudak ayeuna mah.
Sababaraha waktu sanggeus papada lulus, manehna mapay. Harita cenah keur aya di nagri Sakura. Ibu anu nampi telepon teh, cenah manehna nanyakeun. Ah keun wae sanajan manehna teu boga rasa nu sarua oge, da kuring mah nyaah.
Kanyaah nu kungsi diteundeun di handeuleum hieum. Can karuhan kateang deui.
Hape disada, buru buru dibuka bisi ti budak. Enya we.
"Diantosan di teras ruang A", cenah. Gura giru kuring ka dinya. Nyampak teh Kinan geus ngajengjen nangtung deukeut tihang teras. Leungeunna ranggah ti kajauhan kawas budak nu hayangeun dipangku.
"Pah!" cenah ngagero bari ngarangkul
"Urang difoto tea sareng bu Ratih , buat ngucapin terimakasih " Kinan ngaharewos.
"Bu Ratih? " Kuring heran, da salila ieu mah tara nyebut ngaran eta. Kinan unggeuk
"Muhun, dosen pembimbing tea " cenah, teu riuk-riuk
"Tuh, tos ngantosan!" Kinan nunjuk ka jero rohangan.
Di jero bangun keur riweuh loba nu kaluar asup bari jaligrah. Lolobana wisudawan da marake keneh toga.
Sup ka rohangan, nu dituduhkeun ku Kinan keur papahareup jeung tamu sejen bari aya nu diobrolkeun meureun. Teu kungsi lila tuluy sarasalaman. Paromanna marahmay. Ibu dosen teh malik ka kuring, jol deg weh jajantung teh asa rek eureun ketegna. Nu disebut bu Ratih ku Kinan imut bari ngabageakeun someah pisan.
"Geuning...?" cenah teu kebat, kalah song silih asongkeun leungeun, sasalaman.
"Wilujeng Kang! Kinanti sae pisan prestasina. Teu sangki tepang deui nya?" cenah
"Mu..mu ..hun, hatur nuhun. Bu Ratih teh...?" maksud mah. Bu Ratih teh Ratih-Kinanti tea, babaturan kuring baheula? Manehna kaburu unggeuk, surti. Ampir tilupuluh taun kaliwat meureun, geus lila pisan.
Kalangkan Ratih baheula nembongan deui, camperenik, geulis. Ayeuna ge, meh teu aya robahna. Angger we langsing, seger.
Bedana, paneuteupna leuwih liuh, aya karisma nu matak ajrih. Sanajan kitu geter na hate kuring bet angger can aya bedana, teu bisa kasumputkeun, kuring jadi kalah samar polah.
"Pun anak teu nyanggemkeun rehna bu Ratih teh..." cekeng bari angger neuteup, neangan jawaban dina heherang panonna. Kuring ngagebeg, ningali aya nu ngembeng didinya. Manehna unggeuk.
"Abdi mah tos nyangki Kinan teh leres putra Akang, da nami ramana sami sareng nami Akang.." sorana halon bangun nu embung kadengeeun ku Kinan, anak kuring.
Sorangan teu bisa nembalan, era katohyan make ngaran manehna pikeun anak sorangan. Gembleng deuih, kabeh ngaranna dipake.
Teu kungsi menta idin deuih, dalah ka almarhum indungna Kinan oge teu kungsi balaka naon alesan nu sabenerna iwal ti pedah alus.
Nu cenah rek difoto jeung bu Ratih teh Kinan kalah kalibet ngobrol jeung babaturanana nu ngawilujengkeun.
Atuh kuring jeung manehna kalah papada tungkul sajongjongan, bari paheneng heneng. Ari tanggah deui paneuteup paamprok bari biwir papada engab, arek ngucapkeun kalimah nu sarua.
"Lami pisan nya, teu aya wartos?" Meh bareng
"Muhun!" bareng deuih. Manehna imut. Buru buru nuluykeun caritaanana "Hapunten Kang, waktos nguping wartos geureuha Akang ngantunkeun, abdi teu tiasa ta'ziah" pokna.
"Kawartosan ku saha?" cekeng.
"Tangtosna ge dikukupingkeun we ku abdi berita Akang mah, da panasaran sok hoyong terang" tembalna
"Aeh muhun..." cekeng asa dosa. Rumasa ari lalaki mah teu bisa satuhu kana rasa, teu kateuleuman jerona hate manehna, padahal manehna teh apan nu dipicinta.
"Bu Diana iraha uihna ti NTB?" Manehna nanya. Sorangan reuwas. Diana teh pamajikan nu ayeuna tea.
"Geuning uninga?"
"Nya muhun atuh Kang, maenya we sami sami ngajar di kampus ieu, teu kenal onaman" tembalna.
"Tara naroskeun kabar Akang ka bu Diana mah, da sok nelepon we ka tuang ibu, janten terang sadaya" Manehna siga nu nerangkeun bari nyeukeukeuk seuri halon bangun nu sugema.
"Paingan...!" cekeng.
Kuring beuki Samar polah, rarasaan asa keur ditalek hakim mun enggeus mah.
"Hapunten nya Rat!" pok teh nyebut Ratih jiga basa baheula.
Manehna unggeuk. Sorangan teu ngarti, naon sababna make kudu ngucapkeun menta dihampura, jeung manehna ge jol unggeuk, teu nanyakaeun lantaran naon kuring menta dihampura.
Ah, Ratih, geuning Akang mah bet teu kongang balaka, cek hate. Manehna mah meureun teu engeuheun, yen na ieu jero hate aya rasa, nu can kungsi kalisankeun.
***
Ti awal keneh kuring diuk dina korsi nu disadiakeun ku panitia. Cacak datang asa pangisukna, bet kabagean teh na korsi jajaran pangluhurna, pangtukangna. Tapi keun weh, demi anak.
Teu karasa cape ieuh sanajan tibarang datang oge geus kudu ngesang.
Neangan tempat parkir nu merenah hese naker. Budak mah geus elekesekeng sieun kabeurangan. Kaning manehna teh meunang dangdan ka salon, make samping kabaya sapuratina. Leumpangna rada aced-acedan da gejed.
Ras ka indungna, hate make kagagas sagala. Geus teu aya dikieuna. Mana teuing bagjaeunana mun kungsi ngabandungan mah. Tapi hate teh gancang dibangbalerkeun. Da geus puguh nu mulang mah, anging Alloh nu nangtayunganana, teu kudu dipikamelang deui, kari ngadua'keun.
Ninggalkeuna teh ngan sawatara waktu saentas ngalahirkeun, duapuluh dua taun katukang.
Geus meunang badami ti samemehna baheula teh, budak mun lahir awewe rek dingaranan Ratih Sekar Kinanti. Ngarah jadi wanoja kembang kanyaah nu pinuh wirahma saperti tembang kinanti, dinamis jeung pinuh kaasih. Cekeng ka pamajikan teh.
Sabenerna pikeun kuring sasoranganeun mah aya kasang tukangna pangna hayang ngangaranan kitu teh. Tapi harita mah teu kungsi dicaritakeun ka indungna Kinan, kitu ngabasakeunana budak teh geus gede mah.
Puguh, ngaran eta pisan nu ku kuring dipapaes na jero hate teh. Ngaran hiji wanoja batur kuliah baheula.
Tapi mungguhing jodo, prukna mah ka baraya. Lantaran wanoja nu ngaran Ratih Kinanti teh kaburu meunang beasiswa ka nagri deungeun, ngahontal S2 na. Malah meunang beja ti sobatna, cenah tepi ka S3 na diditu teh.
Acara geus dimimitian. Sambutan ti Rektor pangheulana sanggeus bubuka. Kalawan reueus manehna nyaritakeun yen taun ieu ti unggal jurusan loba mahasiswa nu lulus cum laude.
Sorangan kaasup anu kasinugrahan bagja, anak kuring kaasup diantara nu lulus kalawan nyongcolang ti jurusanana, fakultas tehnik lingkungan.
Budak mah geus bebeja ti kamarina oge, lantaran harita keneh sanggeus beres sidang, langsung hariweusweus nelepon, teu cukup ku nga sms.
"Alhamdulillah Pah, Kinan lulus cum laude!" cenah bari semu dareuda. Kuring keur di kantor keneh harita teh. Gancang nelepon ka indung sorangan, ninina Kinan. Ngabejaan ngarah anjeunna bingaheun.
Sanajan kuring boga pamajikan deui ti saprak ditinggalkeun kunu tiheula, indung teu ngawidian budak dibawa, nya jeung anjeuna weh. Tepi ka ayeuna.
Hadena sa-kota keneh, teu hese ngalongokan.
Poe ieu teh pamajikan mah teu bisa ngilu ngistrenan, da meunang tugas ngabingbing mahasiswana nu keur panalungtikan ka NTB, panalungtikan sual tambang-mineral ti fakultas tempat manehna ngajar. Sanajan sabenerna mah kacida hayangeunana ngahadiran, tapi waktuna kabeneran mareng pisan.
Diuk teh sorangan bari rada cuang cieung, tapi paningali mah nguriling ka sabudeureun. Tatamu nu hadir, sarua we jeung kuring, ngabandungan nu biantara teh loba nu bari ngareretan sakurilingeunana. Lamun prok paadu tingal, unggeuk bari imut. Sarerea nu aya di dinya tangtu keur papada bungah.
Ngaluuhan wisuda salahsaurang anak atawa kulawargana.
Alhamdulillah, beunang hese cape teh budak lulus nyugemakeun.
Kabagean diuk di jajaran luhur pangtukangna tea, da kabeurangan jolna. Tapi malah kabeneran, genaheun. Bisa nyawang ka mamana ti kajauhan. Biantara nu munggaran geus anggeus, asup kana acara satuluyna, jeung satuluyna. Diselang ku rampak sekar barudak Lingkung Seni Sunda nu matak reueus. Anjog ka acara panungtung nu dianti-anti, wisudawan disebut saurang saurang dina runtuyan acara fakultasna masing masing. Make ratug sagala hate teh. Celengkeung ngaran anak disebut" Ratih Sekar Kinanti , S1 Tehnik Lingkungan duaribu tiga, Cum Laude!" cenah.
Teu karasa cipanon juuh, reueus, jeung bungah. Katambahan ku ras inget ka indungna. Buru buru disinglarkeun, sieun paningali kahalangan ku, mangkaning apan hayang ningali anak leumpang muru podium nampanan pangwilujeng ti-rektorna. Dina layar TV gede nu dipasang di hareup oge geus katingali Kinan leumpang lalaunan dina antayan wisudawan sejenna.
Rengse acara ngistrenan, barudak mah can diidinan ka luar tina acara, dititah kumpul di fakultas masing masing. Kolot kolotna kabeh dipandu ku panitia fakultas, dihaturanan lebet ka ruangan jurusan, cenah. Disuguhan. Kuring mah angger luak lieuk neangan budak.Sabot kitu ngobrol jeung nu diuk beulah kenca jeung katuhueun. Teu kungsi lila hp disada. Horeng sms ti budak.
"Pah, mangga we teraskeun acara ortu, Kinan masih aya keneh acara. Pami atos rengse ku Kinan diwartosan, hoyong direncangan ku Papah nepangan bu dosen pembimbing" cenah, panjang smsna teh.
"OK " kuring ngajawab sms na
Suasana kampus geus robah, teu siga baheula jaman kuring kuliah. Ayeuna mah leuwih ‘meriah'. Barudak mahasiswa katingal leuwih bebas ngaekspresikeun sagalarupa anu jadi pamikiran atawa kamotekaranana.Matak reueus jeung kayungyun.
Aya anu tacan robah oge. Tatangkalan gede nu jadi iuh iuh kampus. Umurna tangtu geus aya nu saratus taun,boa leuwih. Tatangkalan nu geus kungsi nyakseni generasi bangsa lahir di kampus nu kajojo saantero lemahcai. Kampus nu ngalahirkeun pamingpin pamingpin bangsa sanggeus merdeka. Muga-muga Pamingpin anu brolna ti kampus mah beresih, muga-muga nu lahir ti dieu teh taya nu kalibet korupsi.
Bari nungguan budak nga-sms, beres disuguhan sorangan leuleumpangan di sabudeureun fakultas. Ngawawaas maneh. Baheula sok sempal guyon teh di ditu tuh, bari nungguan jam kuliah, di nu ayeuna geus jadi lapangan pentas acara.Tatangkalanana mah angger keneh. Mun jangjian panggih jeung manehna, nya di dinya, atawa dina kagiatan organisasi. Henteu sa-fakultas, tapi karesep mah sarua, di antarana milu icikibung di Lingkung Seni Sunda. Numatak basa tadi disuguhan sora degung teh, hate mah nyoreang puluhan taun katukang. Manehna jeung kuring sok mindeng mentas bareng dina acara pamapag karesmen. Manehna pisan deuih nu ku kuring ngaranna dipake pikeun mere ngaran anak sorangan. Keun weh, 'ngalap berkah' ku pinterna. Matak manehna meunang beasiswa ka mamana ge, da pinujul wae. Kateuing, dimana ayeuna? Kinan mah can kungsi ka-dongengan sual ieu teh. Ah,barina oge da ieu mah sual hate lalaki, kitu oge baheula dina mangsa harita. Ayeuna mah geus kolot,ngan ukur inget wungkul.
Tapi teuing ketang, ieu hate ti saprak Kinan rek diwisuda, ngan inget wae ka alam harita. Asa aya keneh kapanasaran. Aya lalakon nu can kacaritakeun, aya sasebet rasa nu harita can kakedalkeun. Yen kuring teh resep, kayungyun, nyaah jeung deudeuh ka manehna. Wancina baheula papisah, teu kungsi boga kasempetan ngedalkeun. Sok sanajan dina polah tingkah jeung paneuteupna, kuring boga kayakinan gede hate, yen manehna sarua, boga rasa asih. Ge-er meureun ceuk barudak ayeuna mah.
Sababaraha waktu sanggeus papada lulus, manehna mapay. Harita cenah keur aya di nagri Sakura. Ibu anu nampi telepon teh, cenah manehna nanyakeun. Ah keun wae sanajan manehna teu boga rasa nu sarua oge, da kuring mah nyaah.
Kanyaah nu kungsi diteundeun di handeuleum hieum. Can karuhan kateang deui.
Hape disada, buru buru dibuka bisi ti budak. Enya we.
"Diantosan di teras ruang A", cenah. Gura giru kuring ka dinya. Nyampak teh Kinan geus ngajengjen nangtung deukeut tihang teras. Leungeunna ranggah ti kajauhan kawas budak nu hayangeun dipangku.
"Pah!" cenah ngagero bari ngarangkul
"Urang difoto tea sareng bu Ratih , buat ngucapin terimakasih " Kinan ngaharewos.
"Bu Ratih? " Kuring heran, da salila ieu mah tara nyebut ngaran eta. Kinan unggeuk
"Muhun, dosen pembimbing tea " cenah, teu riuk-riuk
"Tuh, tos ngantosan!" Kinan nunjuk ka jero rohangan.
Di jero bangun keur riweuh loba nu kaluar asup bari jaligrah. Lolobana wisudawan da marake keneh toga.
Sup ka rohangan, nu dituduhkeun ku Kinan keur papahareup jeung tamu sejen bari aya nu diobrolkeun meureun. Teu kungsi lila tuluy sarasalaman. Paromanna marahmay. Ibu dosen teh malik ka kuring, jol deg weh jajantung teh asa rek eureun ketegna. Nu disebut bu Ratih ku Kinan imut bari ngabageakeun someah pisan.
"Geuning...?" cenah teu kebat, kalah song silih asongkeun leungeun, sasalaman.
"Wilujeng Kang! Kinanti sae pisan prestasina. Teu sangki tepang deui nya?" cenah
"Mu..mu ..hun, hatur nuhun. Bu Ratih teh...?" maksud mah. Bu Ratih teh Ratih-Kinanti tea, babaturan kuring baheula? Manehna kaburu unggeuk, surti. Ampir tilupuluh taun kaliwat meureun, geus lila pisan.
Kalangkan Ratih baheula nembongan deui, camperenik, geulis. Ayeuna ge, meh teu aya robahna. Angger we langsing, seger.
Bedana, paneuteupna leuwih liuh, aya karisma nu matak ajrih. Sanajan kitu geter na hate kuring bet angger can aya bedana, teu bisa kasumputkeun, kuring jadi kalah samar polah.
"Pun anak teu nyanggemkeun rehna bu Ratih teh..." cekeng bari angger neuteup, neangan jawaban dina heherang panonna. Kuring ngagebeg, ningali aya nu ngembeng didinya. Manehna unggeuk.
"Abdi mah tos nyangki Kinan teh leres putra Akang, da nami ramana sami sareng nami Akang.." sorana halon bangun nu embung kadengeeun ku Kinan, anak kuring.
Sorangan teu bisa nembalan, era katohyan make ngaran manehna pikeun anak sorangan. Gembleng deuih, kabeh ngaranna dipake.
Teu kungsi menta idin deuih, dalah ka almarhum indungna Kinan oge teu kungsi balaka naon alesan nu sabenerna iwal ti pedah alus.
Nu cenah rek difoto jeung bu Ratih teh Kinan kalah kalibet ngobrol jeung babaturanana nu ngawilujengkeun.
Atuh kuring jeung manehna kalah papada tungkul sajongjongan, bari paheneng heneng. Ari tanggah deui paneuteup paamprok bari biwir papada engab, arek ngucapkeun kalimah nu sarua.
"Lami pisan nya, teu aya wartos?" Meh bareng
"Muhun!" bareng deuih. Manehna imut. Buru buru nuluykeun caritaanana "Hapunten Kang, waktos nguping wartos geureuha Akang ngantunkeun, abdi teu tiasa ta'ziah" pokna.
"Kawartosan ku saha?" cekeng.
"Tangtosna ge dikukupingkeun we ku abdi berita Akang mah, da panasaran sok hoyong terang" tembalna
"Aeh muhun..." cekeng asa dosa. Rumasa ari lalaki mah teu bisa satuhu kana rasa, teu kateuleuman jerona hate manehna, padahal manehna teh apan nu dipicinta.
"Bu Diana iraha uihna ti NTB?" Manehna nanya. Sorangan reuwas. Diana teh pamajikan nu ayeuna tea.
"Geuning uninga?"
"Nya muhun atuh Kang, maenya we sami sami ngajar di kampus ieu, teu kenal onaman" tembalna.
"Tara naroskeun kabar Akang ka bu Diana mah, da sok nelepon we ka tuang ibu, janten terang sadaya" Manehna siga nu nerangkeun bari nyeukeukeuk seuri halon bangun nu sugema.
"Paingan...!" cekeng.
Kuring beuki Samar polah, rarasaan asa keur ditalek hakim mun enggeus mah.
"Hapunten nya Rat!" pok teh nyebut Ratih jiga basa baheula.
Manehna unggeuk. Sorangan teu ngarti, naon sababna make kudu ngucapkeun menta dihampura, jeung manehna ge jol unggeuk, teu nanyakaeun lantaran naon kuring menta dihampura.
Ah, Ratih, geuning Akang mah bet teu kongang balaka, cek hate. Manehna mah meureun teu engeuheun, yen na ieu jero hate aya rasa, nu can kungsi kalisankeun.
***
0 komentar:
Posting Komentar